Rolstoelbasketbalster Bo Kramer komt verleden onder ogen

Het is niet de eerste keer dat ze dit vertelt. Dat er op 11-jarige leeftijd, bij toeval, kanker in haar rechteronderbeen werd ontdekt. Dat er zware operaties volgden, een intensief revalidatietraject en een zoektocht naar welke sport ze met de blijvende handicap aan haar been nog kon doen. Aangemoedigd door haar vader, die coach van het Nederlands zitvolleybalteam was, bezoekt ze de Paralympische Talentdag.

De rest is geschiedenis. Inmiddels is ze al jaren een van de bepalende speelsters van het Nederlands rolstoelbasketbalteam, dat zowel regerend paralympisch als wereldkampioen is.

De periode van ziek-zijn en ziekenhuizen is een verhaal uit het verleden. Makkelijk te vertellen, moeilijk te voelen. Dat gevoel zit ver weg en diep weggestopt. Zo goed, dat ze moeite heeft zich iets  te herinneren uit die periode. En waarom zou ze dat ook willen? Ze is gezond, kortom doel bereikt. Ze heeft haar tanden gezet in een nieuwe uitdaging, namelijk uitblinken op de Paralympische Spelen. En dus doet ze dat waar ze zo goed in is: keihard werken.

Maar dat mechanisme is aan vernieuwing toe. Iets moet er uit. En wat dat iets precies is, weet ze nog niet. Ze voelt een enorme boosheid. En ze is klaar de rest te gaan onderzoeken. “Dat is niet makkelijk en ik verafschuw het ook. Maar ik word er ook sterker van. Ik leer mezelf beter kennen.”

Samen met haar vader blikt ze terug op afgelopen bewogen 12 jaar. “Er is echt veel gebeurd in die tijd”, stelt Bo vast. Ze kan nu onder ogen zien welke impact de ziekte op haar leven en gedrag heeft gehad. En hoe het komt dat haar verleden bij haar de deur kwam intrappen.

Haar vader, Peter, geeft een eerste verklaring. “Ze heeft haar puberteit overgeslagen. Ze ging bijna meteen vanuit haar revalidatie door naar het rolstoelbasketbalteam. We hebben altijd gezegd: als je het maar leuk hebt. Dan steunen we je overal in. We gingen in eerste instantie ook helemaal niet uit van topsport. Maar ze vond het zo ontzettend leuk.”

Vanwege zijn ervaring met paralympische sport was het voor Peter vanzelfsprekend dat zijn dochter aangepaste sporten zou uitproberen. Bo zelf ervaarde in het begin een drempel. Ze had haar hele leven zoveel plezier uit volleybal en voetbal gehaald, dat was lastig loslaten. “Ik wilde profvoetballer worden, bij Ajax. Die droom viel in duigen. Jammer hoor, anders was ik de nieuwe Miedema geworden”, zegt Bo lachend. Vader Peter: “Tuurlijk, ze heeft haar carrière eigenlijk aan jou te danken’’.  De grappen die ze maken, typeert hun relatie. Ze schuwen de moeilijke onderwerpen niet, maar humor is nooit ver weg blijkt ook uit dit gesprek.

Peter neemt zijn dochter in 2012 mee naar de Paralympische Talentdag, in de hoop dat ze kiest voor zitvolleybal. ‘Zijn’ sport. IJdele hoop. Op het moment dat ze in een basketbalrolstoel gaat zitten is ze verkocht. En de coaches ook. Binnen een paar maanden mag ze met de nationale selectie meetrainen. En is ze nooit meer weggegaan. “Ik zie haar nog zitten. Grote glimlach. Met toen nog lange haren en dunne armpjes.”

Beluister hier de reactie van Bo als ze bovenstaande foto ziet. Hier zat ze voor het eerst in een sportrolstoel (2012):

Bo blijkt er een enorm talent voor te hebben. En vanaf dat moment gaat het snel. Op haar 15e komt ze op Papendal te wonen, gaat ze mee met het team naar de Paralympische Spelen in Rio de Janeiro. Terugkijkend is er na dat toernooi iets veranderd.

Ze voelt de druk om op de volgende Spelen in Tokio niet meer als wissel of talent mee te doen, maar om daar het verschil te maken. “Alles draaide om basketbal. Alles. Ik deed niets anders meer. Geen leuke dingen, ik lette obsessief op wat ik at. Als we krachttraining hadden, deed ik extra setjes, omdat ik nog sterker wilde worden. Ik kon alleen nog maar aan basketbal denken. Ik was totaal uitgeput en geobsedeerd.”

Haar vader merkte wel dat Bo nog fanatieker was geworden. Maar zag daar nog niet het probleem van in. “Ik stimuleerde dat ook. Achteraf had ik dat dus beter niet kunnen doen.” Bo gaat bij een club in Duitsland spelen en komt bijna niet meer thuis. “We zagen je af en toe een paar uurtjes. En dan was je weer weg. Het was te kort om echt te zien dat er iets mis was.” Bo: “Ik kan ook heel goed praten en doen of het allemaal oké is. Ik was altijd heel open en sprak makkelijk over mijn gevoel. Maar dat was helemaal weggegaan. Mijn gevoel was uit.”

Als door de coronacrisis de Spelen in Tokio een jaar worden uitgesteld, is het op. “Ik liep keihard tegen een muur aan. Ik kon niet meer keihard werken, want trainingen gingen niet door. Mijn studie stond stil. Ik werd met mezelf geconfronteerd. Toen heb ik echt diep gezeten.”

“Het was echt heel kut. Maar blijkbaar was het nodig om iets te kunnen veranderen. Ik ben er toen achter gekomen dat er meer is dan basketbal. Dat ik er als mens ook beter van word om dingen naast de sport te doen. En dat daar mijn prestaties echt niet van afhangen.”

Gesprekken met een psycholoog helpen. En ook een nieuwe liefde, Gaby. “Wij wisten allang dat Bo met een meisje thuis zou komen. Maar dat moest ze natuurlijk zelf uitzoeken, ” zegt Peter. Bo: “Ja jullie zeiden altijd wel dat het niet uitmaakte. Dan werd ik daar heel boos van. Want ik viel toch gewoon op jongens. Ik wilde zo hard bewijzen dat ik niet in een hokje paste. Dat ik er jongensachtig uitzie en kort haar heb, betekent nog niet dat ik op meisjes val."

"Ik kan heel tegendraads zijn. Misschien komt dat ook wel voort uit de periode dat ik ziek was. In het ziekenhuis had ik geen controle, zeiden anderen wat ik moest doen. Dat zou me niet meer gebeuren. Niemand hoefde mij meer te vertellen wat ik was of deed. Dus ik had relaties met jongens. Zelfs toen ik merkte dat ik toch wat voor een meisje voelde. Kak, dacht ik, daar begint het. Nu krijgen ze gelijk. Toen ik het thuis vertelde zeiden ze: ‘Dat duurde lang.’” Peter: “Toen was die druk er ook af.”

Bo: “Voor het eerst merk ik dat ik over de toekomst nadenk. Waar Gaby en ik gaan wonen. Dat we ooit wel een gezinnetje willen. Ik geniet er zelfs van om samen suffe dingen te doen zoals in de IKEA rondwandelen. Zelfs als ik daar niet meteen het doel van zie. Dat is totaal nieuw voor me. Gaby is heel rustig en daar word ik ook heel rustig van. Ik kan voor het eerst genieten van iets dat ook gewoon leuk mag zijn.”

Ze is er nog niet, zegt Bo. Maar het gaat echt de goede kant op. Het plezier in basketbal is er nog steeds. Maar ze kan zich ook voorstellen dat het straks na de Spelen in Parijs tijd is om even gas terug te nemen. Dan is haar studie aan de beurt. Ze doet de master biomedische wetenschappen. Ze wil zich ooit gaan bezighouden met onderzoek naar kinderkanker. “Ook daarbij moet ik oppassen. Dat ik me daar dan niet in verlies. Maar ik ken nu de gevaren. Ik heb er ook veel zin in.”

Peter ziet ook dat het veel beter gaat met Bo. Ze bellen elkaar elke dag even. “Soms gewoon even twee minuutjes.” En hij is er straks ‘uiteraard’ bij in Parijs. “Ik ben supertrots.”