Rolstoelbasketballer Mendel op den Orth: "Een rolmodel zijn past mij niet"

Als Mendel zijn tas inpakt voor een training of toernooi, zit er altijd extra gewicht bij. Niet alleen door zijn sportuitrusting, maar ook van de boeken die hij voor zijn twee studies leest: sociologie en filosofie. Tussen de trainingen en wedstrijden door zit hij vaak met een boek op schoot. Zijn teamgenoten weten niet beter.

Weinig anderen zullen het hem nadoen: de combinatie van topsport en twee studies, maar Mendel bewijst dat het mogelijk is. Het betekent wel: heel hard werken. Tussen zijn studies door deed hij mee aan de Paralympische Spelen in Rio de Janeiro, won hij goud op het EK, werd hij vierde op het WK en speelde hij bij clubs in Frankrijk, Italië en Spanje.

Zijn studie sociologie heeft hij recentelijk afgerond en na de zomer staat zijn master filosofie op de agenda. Eerst moet hij zich volledig richten op de play-offs met zijn club RSV Lahn-Dill in Duitsland. Daarna: de Paralympische Spelen in Parijs, als Nederland zich weet te kwalificeren.

Hoewel het op papier een goed verhaal is, beschouwt Mendel zijn sportcarrière niet als vanzelfsprekend. Hij had er een jaartje, misschien twee, voor gereserveerd.  “Ik wilde na mijn middelbare school altijd een keer een tussenjaar nemen. In het buitenland wonen, een andere taal leren, beetje geld verdienen. Basketbal leek me daar een goeie vorm voor."

En dus tekent Mendel bij een club op Gran Canaria. Dat bevalt, zijn vriendin komt over en hij blijft er nog een jaar. En nog een. Steeds is er een reden om te blijven basketballen.

Leuke mensen, mooie landen, spannende wedstrijden. Maar het geeft toch niet genoeg voldoening. “Voor mij is sport eigenlijk iets te ijdel. Je bent daarin zo alleen op jezelf en op je team gericht. We zijn bezig om op een heel goede manier een bal door een ringetje te gooien. Maar wat heb ik eigenlijk aan het einde van het seizoen bereikt? Ik studeer filosofie en sta graag stil bij wat dingen betekenen. Bij basketbal denk ik: Er zijn dingen die veel meer betekenen in de wereld.”

Waarom hij het dan toch zo lang heeft volgehouden? “Ik heb me die vraag ook vaak gesteld. En mijn studiegenoten met mij. Maar tijdens het seizoen kan ik dit soort meta-gedachten heel goed opzij zetten. Ik vind het ook betekenisvol om elke dag met mensen die ik heel graag mag heel hard aan hetzelfde doel te werken."

"En misschien is veel in het leven zo, dat je met de mensen om je heen kiest waar je voor gaat. Maar als ik dan bewust kies, dan zou ik liever aan een doel werken dat echt iets teweegbrengt in de wereld. Iets dat mensen kan helpen. En ik ben niet naïef, ik zie mezelf niet als een wereldverbeteraar, maar daar haal ik denk ik meer verdieping uit.”

Experiment
Hoe hij zijn leven dan wel wil inrichten, daar is hij nog niet helemaal uit. Maar na de Spelen in Parijs stopt hij voorlopig met zijn sportcarrière. “Ik zie het als een experiment. Misschien ga ik het wel heel erg missen. Mijn teamgenoten en coach in Duitsland begrijpen niet goed waarom ik stop. Ze zeggen dan: ‘als ik toch jouw talent had..’ Maar er is nog zoveel ander leuks te doen.”

Als zijn studies helemaal afgerond zijn, wil hij misschien iets met journalistiek doen, leraar worden, een proefschrift schrijven. “Mooi om de wereld beter te leren kennen en anderen daarvan op de hoogte te brengen.”

Het blijft voor een buitenstaander misschien opmerkelijk dat nu hij zo ver gekomen is met basketbal, en zo succesvol is, dat allemaal wil opgeven. Kan hij zijn verworven status als topbasketballer niet inzetten om de wereld wat beter te maken? Resoluut: “Nee. Je bedoelt iets als gehandicaptenemancipatie ofzo? Daar heb ik niet zo veel mee. Een rolmodel zijn, komt mij niet natuurlijk."

Dutch Superman
"Op het WK waar ik als beste speler was uitgeroepen had een commentator mij de ‘Dutch Superman’ genoemd. Hij zei: ‘je moet niet vergeten hoe inspirerend je bent voor anderen.’ En of ik volgende keer niet een cape mee kon nemen om mijn naam eer aan te doen.” Lachend: “Echt van mijn leven niet. Ik zou het niet op me willen nemen, die rol om mensen te inspireren. Ik vind het ook niet fijn om in het centrum van de belangstelling te staan.”

Dat hij als de lange center op het veld toch ook de aandacht op zich heeft gericht, en bepalend is in het spel, dat wil Mendel nuanceren. “Ik heb in Spanje bijvoorbeeld altijd een dienstbare rol gehad in het team. Dat vind ik fijn. Ik heb wel wedstrijden waarin ik veel scoor, maar vaak ook niet. Complimenten voor het aantal punten in een wedstrijd vind ik niet zo belangrijk. Wel als teamgenoten zeggen dat ze waarderen dat ik hen help."

"Ik heb liever een rol waarin het niet allemaal om mij draait. Ik hoef geen voorbeeld te zijn. Het feit dat ik die titel op het WK kreeg, is leuk, maar voor mij vooral een blijk van waardering voor ons team. Het mooie is dat je met rolstoelbasketbal in je eentje helemaal niets kan. Ik moet ook gevoed worden door acties van de andere spelers, ik moet ook hulp krijgen om op goede posities te komen. En ik was toen efficiënt in de kansen die ik kreeg.”

Fanatisme
Een laatste poging om zijn stelling ter discussie te stellen gaat om zijn fanatisme. Als het allemaal niet zo veel voorstelt waarom dan keihard strijden voor de winst tijdens wedstrijden? “Ik wil graag dingen die ik doe, goed doen. Daar ben ik fanatiek in. Ik vind het leuk om moeilijke dingen te doen. En beter zijn dan de ander is dat. Daarnaast haal ik er ook bevrediging uit om beter te zijn dan een ander. Maar dat is precies wat ik ijdel vind. Wat betekent winnen eigenlijk? Wat heb je dan bereikt? Dat wij blij zijn, en de ander verdrietig?”

Dat hij nut van sport ter discussie stelt, betekent niet dat hij er helemaal geen waarde aan hecht of plezier uithaalt. “Ik ga lekker op dat ritme van elke dag hard trainen. En ik vind het waardevol dat je met een team een soort gemeenschap opbouwt. Dat je elkaar kunt helpen en bij elkaar bent tijdens toernooien. Dat je zo op elkaar bent aangewezen, en goeie en minder fijne dingen deelt, dat is iets dat je in grote delen van de samenleving niet meer ziet.’

En als hij er dan straks misschien bij is in Parijs dan gaat hij er voor. “Een medaille om het mee af te sluiten zou toch wel heel cool zijn. Een strikje om mijn carrière.”