Sharon van Rouwendaal: “Schreeuwen werkte bij mij”

Openwaterzwemster Sharon van Rouwendaal traint sinds drie jaar in Maagdenburg, onder Bernd Berkhahn. De rustige aanpak van de Duitser staat in schril contrast met die van haar vorige trainer, Philippe Lucas. Chaos en vernederingen waren onder de Fransman aan de orde van de dag.

Je moet geluk hebben om Sharon van Rouwendaal in Nederland te kunnen spreken. De openwaterzwemster woont inmiddels vijftien jaar in het buitenland, maar deze maand was ze even terug in Nederland om haar rijbewijs te verlengen.

Daarvoor was ze een maand op hoogtestage in de Sierra Nevada, waar ze per week zo’n 95 kilometer heeft gezwommen. De Zuid-Spaanse bergketen is bekend terrein. Haar trainingsgroep verblijft er drie keer per jaar een maand. Sharon heeft er haar eigen dekbed liggen en een koffiezetapparaat. De groep had deze keer ook een eigen chef-kok mee. “Dus we hadden goed eten”, vertelt Sharon. “Het eten is daar heel slecht. Ik heb ook een crêpemaker daar. Als mijn gewicht naar beneden gaat, dan kan ik een pancake maken.”

Want als je zoveel traint, heb je veel brandstof nodig. “Je moet eten, eten, eten”, weet Sharon. “Je zit op hoogte en je hartslag is hoger. Je verbrandt veel meer. Ik zit op zo’n zesduizend calorieën per dag.”

Chaos
Sinds 2020 woont Sharon in Maagdenburg. Daar traint ze onder Bernd Berkhahn. Sharon omschrijft de Duitser als stabiel, niet impulsief en een goede coach. De trainingsgroep is goed. Maar af en toe wel saai, zegt Sharon met een lach.

Het contrast kan nauwelijks groter zijn met de zeven jaar daarvoor, toen ze trainde in Montpellier, onder de Franse coach Philippe Lucas. “Soms denk ik terug aan Frankrijk, dat was een chaos. Eke dag was er wel iets. Dan had zo’n Russin een gevecht met iemand, sloegen ze elkaar met peddels, dan weer was er iemand weggestuurd, of kwam iemand dronken naar de training. In Maagdenburg is altijd iedereen op tijd, niemand is ziek.”

De trainingen onder het regime van Lucas waren Spartaans. “Nu moet ik drie keer per week hard zwemmen, daar was het twee keer per dag”, zegt Sharon.

De voortdurende overbelasting leverde haar chronische klachten op aan haar rechterschouder. “Als ik terugdenk aan die tijd in Frankrijk, dan weet ik niet hoe ik dat toen heb gedaan. Ik krijg op mijn telefoon van die throwbacks, van trainingen die ik toen heb gepost. Dan vraag ik me af hoe ik toen zo hard heb kunnen zwemmen. Maar het bracht hetzelfde resultaat - en soms minder - als wat ik nu doe. Nu train ik heel slim.”

Zo zwemt ze tegenwoordig bijvoorbeeld veel met een T-shirt aan, om weerstand te creëren. Ook leerde ze in Duitsland dat ze met minder trainingskilometers toch goede resultaten kan behalen. Wat overigens nog steeds niet betekent dat ze weinig zwemt: tijdens reguliere weken staat er tachtig kilometer op de teller, als ze aan world cups meedoet zit ze rond de zestig. “In de Sierra Nevada heb ik in vier weken bijna vierhonderd kilometer gezwommen. Dan is dat een paar weken later niet weg. Die conditie is er, dus waarom niet iets frisser aan de start staan?”

Vernederingen
Philippe Lucas deinsde er niet voor terug zijn pupillen openlijk te vernederen. Ook Sharon was regelmatig onderwerp van zijn verbale agressie. Toch veroordeelt ze hem daar niet om. “Dat schreeuwen werkte bij mij”, zegt ze. “Als hij mij vernederde, dan was ik misschien verdrietig achter mijn brilletje, maar dan kreeg ik die wedstrijdstress en wilde ik laten zien dat ik alles kon. En daarna was ook alles weer goed. Als hij dan een positieve reactie gaf, betekende dat alles voor mij. Zo van: ‘Hé, ik kan olympisch kampioen worden’. En toen werd ik dat op een gegeven moment ook. Dus het werkte bij mij.”

Grensoverschrijdend gedrag is tegenwoordig een hot item. Sharon: “Als ik die verhalen allemaal lees… Philippe gaf me ook wel eens een kus op de wangen om me succes te wensen. Dat moet gewoon kunnen. Ik zocht daar niets achter. Hij maakte ook heel veel seksueel getinte grapjes. Dat was heel normaal. Maar mijn huidige coach? Oei, nee. Als ik zo’n opmerking maak, vindt hij het wel grappig maar hij weet soms niet wat hij hoort.”

Sharon benadrukt dat de Fransman heel goed was in het motiveren voor een wedstrijd. “Eerst duwt hij je helemaal de grond in, maar voor een race zegt hij dat je de beste bent en dat niemand je kan verslaan. Mijn huidige coach is heel neutraal en nuchter. Die zegt: ‘Pas je wel op? Katie Grimes doet ook mee’. Maar je moet toch zeggen: ‘Jij bent Sharon, jij bent olympisch kampioen!’ Dan maakt hij me boos, maar op een andere manier dan Philippe deed. Dan wilde ik juist dáárom winnen. Moet ik oppassen? Dat is toch geen speech voor een race? Dan denk ik maar terug aan wat Philippe zei.”

“Maar aan de andere kant: Bernd luistert wel als ik wat anders wil doen vanwege mijn schouder. Door die aangepaste trainingen heb ik er geen last meer van.”

Zwembadzwemster
Sharon werd in 2016 in Rio olympisch kampioen. Vorig jaar werd ze op de olympische afstand, de 10 kilometer, wereldkampioen. In de zes jaar die daar tussen zit, is ze een totaal andere zwemster geworden. “In Rio was ik echt zo’n zwembadzwemster. Na zes kilometer ben ik gewoon weggezwommen.”

Vanwege haar topvorm hield ze het vol. Maar voor het openwaterzwemmen was dat eigenlijk niet de beste tactiek, weet ze. “Je moet heel erg bij jezelf blijven. Je moet heel voorzichtig zwemmen, een beetje achterin en dan naar voren.”

Dat heeft ze pas de laatste jaren geleerd. Doordat ze minder last heeft van haar schouder kan ze vaker aan wereldbekerwedstrijden meedoen. Die ervaring neemt ze mee. “Pas in de laatste drie jaar heb ik echt het spelletje te pakken. Daarvoor ging ik gewoon op kop zwemmen en kijken waar het schip strandt. Vandaar dat ik soms niet zo stabiel was. Nu zijn mijn resultaten wel redelijk stabiel.”

“Die overwinning van vorig jaar was echt openwaterzwemmen. Dat was heel slim. Ik moest van achter komen en vond de juiste persoon die naar voren zwom en ging in haar kielzog mee. In Rio durfde ik niet om te kijken, durfde ik niks met mijn brilletje te doen. Terwijl je er alle tijd voor hebt.”

Podium
De 29-jarige Sharon gaat zeker nog door tot de Spelen van Parijs. Daarna wil ze het iets rustiger aan doen en verhuist ze terug naar Nederland. Of ze dan doorgaat met wedstrijden weet ze nog niet. “Ik wil op het podium staan. En zolang ik het gevoel heb dat het nog lukt, vind ik het ook nog steeds leuk. Maar als het dan een keer niet lukt, dan denk ik: waar doe ik het nog voor?”

Als voorbeeld noemt ze de world cup in Sardinië. Ze lag op kop, maar was zo vermoeid dat ze werd ingehaald door de groep. “Ik werd helemaal overzwommen. Gewoon respectloos. Soms slaan ze je en dat zijn meestal de vrouwen die niet zo goed zijn. En daarvan deden er heel veel mee in die wedstrijd. Ik dacht: ‘Wat is dit voor sport, waarom die je dit nog?’ Maar daarna ging de race in Setubal weer heel goed en stond ik ook eerste in het klassement van de wereldbeker. Dan is het wel weer oké.”

“Maar dat wil wel zeggen dat ik er heel veel om geef. Want ik ben dan echt heel chagrijnig als het niet goed gaat.”

Sharon zegt er tegenwoordig meer van te balen als het niet goed gaat dan vroeger, want ze geeft veel op voor de sport. “Ik heb eigenlijk geen privéleven. Als ik mensen van mijn leeftijd zie in de weekenden… Zaterdags lig ik om zeven uur op de bank. Maar dat maakt niet uit. Dat hoort erbij.”

“Alles heeft bij mij een klok. Dus als ik zwem en zie dat het half acht is, dan moet ik naar huis om eten maken. En dat eten maken mag maar een bepaalde tijd duren. Of na de training ’s ochtends snel boodschappen doen zodat ik om twee uur nog een dutje kan doen. En als ik niet mijn dutje doe, denk ik dat de training ’s middags niet goed gaat. Alles staat in het teken van zwemmen.”