Sanne van Dijke: “Laten we stoppen met altijd mooi weer te spelen”

Nadat haar broer en een trainingsmaatje kort achter elkaar zelfmoord pleegden, realiseerde judoka Sanne van Dijke (25) dat er in het leven belangrijkere dingen zijn dan alleen topsport. Ze zet zich nu in om suïcidale gedachten meer bespreekbaar te maken.

Het is alweer meer dan een jaar geleden, maar Sanne van Dijke heeft er nog steeds moeilijk mee. Op 8 april 2020 maakte haar broer Steven een eind aan zijn leven. Zijn zelfgekozen einde had niemand zien aankomen. “Dan stort je wereld in”, vertelt Sanne. “Dat ouders hun kind overleven, dat je iemand van 29 verliest. Daar zijn geen boeken voor hoe je daarmee moet omgaan. Het is nog steeds iedere week lastig.”

Judo in de tuin
Steven was de oudste van de drie kinderen uit het Brabantse gezin. Broer Wouter de middelste en Sanne de jongste. Ze hadden een hechte band. “We zagen elkaar niet alleen op familiedagen, maar we gingen ook samen op vakantie, uit eten, sporten.”
Hij deed aan voetbal, tennis en af en toe deden hij en Sanne een potje judo in de tuin. “Dan waren we meestal snel klaar”, herinnert Sanne. “Hij was een flinke kerel van 1,85 meter en een stuk sterker dan ik.”

Sanne had haar vizier gericht op de Olympische Spelen. Met Kim Polling was ze in een tweestrijd verwikkeld om Nederland in Tokio te vertegenwoordigen in de klasse tot 70 kilo. Maar na het verlies van haar broer was dat ineens totaal onbelangrijk. “Ik had er geen zin meer in. Judo was zo niet relevant op dat moment, zo niche. Ik dacht: laat Kim maar lekker gaan.”

Reden om je bed uit te komen
Maar de Spelen werden uitgesteld en juist door het judo kreeg Sanne weer wat houvast in het leven. Na de eerste lockdown mochten topsporters eind mei weer samen trainen. “Dat was voor mij heel fijn”, vertelt Sanne. “Micha Bazynski, mijn coach, komt tweeënhalf uur uit Duitsland naar Papendal gereden om mij training te geven. Dan blijf je niet thuis omdat je geen zin hebt. Het gaf me een reden om uit bed te komen. Ik had nog niet de drive om weer voor de Spelen te gaan, maar het geeft structuur in je leven. Je gaat sporten en maakt je kop leeg. Dan ga je beter de dag in dan wanneer je in je bed blijft liggen malen.”

Twee maanden na het overlijden van haar broer werd Sanne opnieuw met zelfdoding geconfronteerd. Ilona Lucassen, een trainingsmaatje, was door de lockdown in een depressie geraakt en zag geen uitweg meer. “Dat was heel heftig”, zegt Sanne. “Het was te veel om allemaal te bevatten. Je stroomt gewoon over. Je gaat in een soort overlevingsmodus.”

Egoïstisch
De tragische gebeurtenissen veranderden iets in de manier waarop Sanne naar zichzelf keek. Als topsporter vond ze zichzelf maar egoïstisch. “Ik dacht: Ik kan een veel groter verschil maken voor de maatschappij, in plaats van hier voor mezelf aan topsport te doen”, vertelt ze. “Ik had daar nooit eerder bij stilgestaan. Als ik besef dat veel mensen met problemen zitten en wij hier een balletje gooien of iemand op de rug werpen. Maken we daarmee genoeg het verschil?”

Natuurlijk waren er tegenargumenten: als topsporter ben je een voorbeeld, je kunt je bekendheid aanwenden om ergens aandacht voor te vragen. Sanne: “Dat voelde vooral als een excuus om zoveel mogelijk medailles te winnen. Maar ik ben nu op een punt dat ik zeg: het mag er zijn, je eigen dromen najagen, maar niet ten koste van alles.”

Sanne heeft de balans gevonden tussen topsport en aandacht voor haar omgeving. “Ik ben me ervan bewust dat ik een egoïstisch bestaan leid, maar ik wil ook meer mens zijn en niet alleen aan de prestatie denken. Eerst ging ik met Tokio naar bed en stond ik ermee op. En alles moest daar aan bijdragen. Nu is dat onvoorwaardelijke randje er vanaf. Ik weet dat er belangrijkere dingen zijn: mijn vrienden en mijn familie die van me houden. Natuurlijk doe ik er nog steeds alles aan om de top te halen, maar als ik nu voor de training door mijn moeder wordt gebeld en ze zegt dat het niet goed met haar gaat, dan ga ik naar haar toe.”

Marathon lopen
Met een vriendin wil Sanne in september de marathon van Antwerpen lopen om geld in te zamelen voor 113 zelfmoordpreventie. Het idee leefde vorig jaar al, maar vanwege de pandemie werd de wedstrijd een jaar verzet. Qua timing is dat verre van ideaal, want het is maar net een maand na de Spelen.

“Eigenlijk is het voor een judoka niet wenselijk om meer dan tien kilometer te lopen”, weet Sanne. “Dus dat doe ik ook niet, want ik richt me nu vol op de Spelen. Daarna heb ik een maand om me voor te bereiden op de marathon. Dat is vrij kort, dus als het moet ga ik kruipend over de finish. En als het niet lukt heb ik het in ieder geval geprobeerd en doen we het nog een andere keer.”

Het gaat Sanne er daarbij niet alleen om zoveel mogelijk geld in te zamelen, ze wil ook dat het hebben van suïcidale gedachten bespreekbaar wordt. “Ik vind het belangrijk om het verhaal over Steven te vertellen. Zodat mensen echt eens vragen hoe het met iemand gaat. Alles kan er misschien wel goed uitzien aan de buitenkant, maar het is ook belangrijk om echt met elkaar te praten en elkaar te steunen.”

Volgens Sanne rust er in ons land een taboe om te spreken over depressies en negatieve gevoelens. “Die gevoelens zijn er. Laten we stoppen met altijd mooi weer te spelen. Hoe vaak zegt iemand dat het niet goed gaat, als je daarnaar vraagt? Bijna nooit. We leven in een cultuur dat alles goed moet zijn. Maar we hebben allemaal wel eens dagen dat het niet zo goed gaat. Zo raar is dat niet. Maar dat idee wordt wel gecreëerd in deze maatschappij. Volgens mij ben je juist heel anders als je elke dag alleen maar heel blij bent. Dan mag je in je handen knijpen.”

Europees kampioen
In april werd Sanne Europees kampioen in de klasse tot 70 kilo. Vijf maanden eerder, in november, was er ook een EK. Daar veroverde ze zilver. Na die medaille kwamen alle emoties eruit. “Ik moest tijdens de wedstrijd mijn verdriet voor mijn broer parkeren. Maar toen ik van de mat af kwam heb ik uren gehuild”, vertelt Sanne. “Dit jaar waren de emoties minder overweldigend. Natuurlijk heb ik aan mijn broer gedacht. En als hij ergens meekijkt, denk ik dat hij blij is dat we ons leven weer oppakken en dat we niet bij de pakken neer zijn gaan zitten. Dat geeft me een fijn gevoel.”