"Omgaan met veranderende omstandigheden? Als zeiler weet je niet beter"

Haar pad naar de Spelen was perfect. Totdat het coronavirus roet in het eten gooide. Optimist Marit Bouwmeester zette snel de knop om en begon aan een nieuwe weg richting Tokio. “Bij mij is het glas altijd half vol.”   

Marit, hoe waren de laatste twee maanden voor jou? 
“Het is allemaal zo snel gegaan. Eigenlijk onwerkelijk snel, als je zo terugdenkt. Eind februari werd ik wereldkampioen, was er niets aan de hand. En twee weken later werden de Spelen uitgesteld. Een logische beslissing natuurlijk, al baalde ik uiteraard wel. Ik focuste me vol op die eindsprint, was er zo klaar voor. Dat gevoel heb ik nog steeds."

"Toen we niet meer naar het buitenland konden en ook in Nederland de trainingscentra moesten sluiten, had ik nog wel de mogelijkheid om in Scheveningen het water op te gaan. Daar ligt mijn boot. Eén van mijn sponsoren heeft ervoor gezorgd dat ik thuis de belangrijkste fitnessapparatuur heb gekregen. In de achtertuin heb ik nog vrij veel kunnen doen. En sinds vorige week kunnen mijn trainingsmaatjes Mirthe Akkerman, Maxime Jonker, Daphne van der Vaart en ik weer terecht op ons CTO (Centrum voor Topsport en Onderwijs, red.). Heel fijn om daar weer samen aan de slag te kunnen.”

Voor de duidelijkheid: normaal train je in dit deel van het jaar niet in Nederland? 
“Nee, ik ben meestal op plekken waar het water warmer is. Eigenlijk had ik in deze periode in Enoshima willen zijn, in Japan. Daar wordt de olympische zeilwedstrijd gehouden. Zoals bekend lukt dat niet, dus maken we er het beste van in Nederland. Tot de heropening van het CTO was het omkleden in de auto en met dikke kleren, handschoenen aan en een bivakmuts op het koude zeewater in. Zes graden, dat is best fris. Maar goed, ik kon tenminste mijn sport nog uitoefenen. Ik besef dat deze situatie voor heel veel topsporters anders is geweest of nog steeds anders is.”

Pas jij je makkelijk aan, aan zo’n nieuwe situatie?
“Ja, ik denk dat ik vrij snel kan schakelen. Toen ik hoorde dat de Spelen werden verplaatst, lukte dat binnen een paar dagen. Eerst eventjes balen, maar snel daarna accepteren en door. Ik kan die situatie niet veranderen. Ook als ik mij er druk om zou maken, blijft het zoals het is. Dan kan ik me toch beter focussen op de dingen waar ik wel invloed op heb? Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik volgend jaar een betere sporter ben dan dit jaar? Dát is de uitdaging nu.”

Kan je zo rigoureus, bijna zonder emoties, de knop omzetten?
“Natuurlijk heb ik ook momenten waarop ik aan het uitstellen van de Spelen denk. Vooral als ik op het water merk hoe sterk ik ben. En hoe goed ik dus deze zomer had kunnen zijn. Maar het klopt wel, ik reageer dan vrij rationeel. Dat komt ook door ervaring."

"In het zeilen zijn we zó gewend om met veranderende omstandigheden om te gaan. Staat er te weinig wind? Oké, dan gaan we niet. Neemt de wind af tijdens de wedstrijd? Prima, dan duurt de wedstrijd langer. Kunnen we het water op? Goed, dan staan we er over een half uur. Doen we vandaag drie wedstrijden in plaats van twee? Geen punt. Dat schakelen is dus een soort eigenschap geworden. Ik heb de hele dag moeten wachten op de olympische finale van Rio. Je moet als zeiler maar leren omgaan met die veranderende omstandigheid. Supervervelend, maar je moet ermee dealen. Als zeiler weet je niet beter. De wind past zich niet aan mij aan. Ik ben getraind in het accepteren. Het is dan de nieuwe waarheid.”

Wat heb je geleerd als persoon, in de afgelopen tijd?
“Het is mij nog duidelijker geworden dat je altijd doelen moet stellen. Tenminste, zo werkt dat bij mij. Het hoofddoel was deze zomer natuurlijk de Spelen. Die zijn verschoven, dus moet je andere doelen zoeken zodat het niet ten koste gaat van je motivatie. Tussendoelen zoeken, uitdagingen vinden. Verbeteringen of nieuwe dingen die mij helpen om beter te worden en de extra tijd slim te benutten. Klein voorbeeldje: ik sta van nature bijna altijd aan. Ik heb veel energie. Dat was vroeger al zo."

"Mijn ouders probeerden daar wat aan te doen, door mij op origami te zetten. Je weet wel, met die vouwblaadjes. Ze hoopten dat ik daar rustiger van zou worden. Haha, nou ik was snel klaar met die origami, het was niets voor mij. Nu staat al jaren alles in mijn leven in het teken van topsport. Daarbij hoort – voor mij dan – dat een activiteit altijd zinvol moet zijn. Je zal mij niet snel een roman zien pakken. Dan steek ik liever tijd in een studie meteorologie, waar ik als sporter ook wat aan heb. Wat ik bedoel te zeggen: ik ben vrij slecht in rust pakken. Dat heb ik echt moeten leren."

Dat is nu anders?
"Ik ben er beter in geworden. Ik heb mijzelf moeten aanleren dat ook rust houden bijdraagt aan een prestatie. De sportartsen en fysieke trainers hebben er altijd op moeten hameren: Marit, je moet ook herstellen. Ik vind die balans tussen rust en inspanning echt één van de moeilijkste dingen in de sport."

"De afgelopen weken heb ik daar thuis ook bewust meer aandacht aan besteed. Iets langer slapen, wandelingen maken door het strand of de stad – als er bijna niemand is – en ik investeer meer tijd in sociale contacten. Normaal ben ik, zeker in een olympisch jaar, vrij egocentrisch. Nu neem ik de tijd om meer met vrienden en familie te spreken via Facetime, Zoom en alle andere manieren. Ik spreek mijn omgeving meer dan normaal. Ergens merk ik dat het ook wel lekker is om voor een langere periode in Nederland te zijn.”

Normaal ben je meer dan de helft van de tijd op pad. 
“Zo’n 260, 270 dagen per jaar ben ik in het buitenland. Vroeger was dat nog extremer en was ik soms drie maanden achter elkaar weg. Dus dit is wel een mooie relatietest voor mij en mijn vriend, haha. We hebben al zes jaar een relatie, maar we zijn nog nooit zo’n lange periode samen geweest. Dan vraagt-ie: Jemig, kan je even stilzitten? Voor mij is het soms nog zoeken om thuis met die energie om te gaan. Maar we hebben het leuk hoor. We staan wat meer stil bij de omgeving dichtbij ons huis in Den Haag. Zo hebben we laatst een parkje ontdekt, hier vlak in de buurt. Dat vind ik leuk, van die kleine dingen kan ik ook genieten. Bij mij is het glas vaak half vol.” 

Is dat moeilijker in deze tijd, zonder wedstrijden op de kalender? 
“Ook zonder wedstrijden moet je jezelf goed kunnen motiveren. Ik vind dat elke topsporter daar z’n eigen verantwoordelijkheid in heeft. Je mag balen, maar je hoeft geen slachtoffer te worden van de situatie. Neem dus de regie. Je moet voorkomen dat je in een negatieve spiraal terechtkomt. Dan is het inderdaad lastig om jezelf bij elkaar te pakken en te trainen. Natuurlijk ben ik ook weleens gefrustreerd. Maar ik geloof enorm in de kracht van positiviteit. Hoe slecht de situatie ook is, je hebt meer aan daadkracht, flair en een optimistische houding dan wanneer je jezelf nog verder naar beneden helpt. Maak het beste ervan. Dat probeer ik mijzelf altijd voor te houden. Heb ik ook een beetje van thuis meegekregen.” 

Vertel?
“Dat komt vooral door mijn vader. Hij is altijd mega-optimistisch. Niet overdreven hoor, niet op een tsjakka-achtige manier. Mijn vader maakt eigenlijk nooit ergens een probleem van. Een voorbeeld? Even denken… Nou, we gaan vaak samen fietsen. En natuurlijk gebeurt het dan wel eens dat iemand een lekke band krijgt, of er iets kapot gaat. Hij is dan heel rustig en in control. Bedenkt direct hoe we het kunnen oplossen en wat de mogelijkheden zijn. Ik ben blij dat mijn ouders mij dat hebben meegegeven. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het opkomen voor zwakkeren in de samenleving. Mijn vader helpt de minderbedeelden in Wartena, het dorp waarin mijn ouders wonen. Zulke waarden zijn heel belangrijk voor ons als gezin."

Hoe geef jij die waarden dan een plek in je – normaal zo drukke – agenda?
“Ook ik wil voor mensen opkomen die dat zelf minder goed kunnen. Daarom ben ik ook ambassadeur voor Spieren voor Spieren. Ik wil mijn gezonde spieren inzetten om de zieke spieren te helpen. Het is het meest dankbare wat je kunt doen. Ik heb vlak voor het hele corona-gebeuren een dag op het circuit van Zandvoort meegemaakt met Wesley en Jay, twee jongens die door een spierziekte in een rolstoel zitten. We waren daar om een filmpje op te nemen. Als je ziet hoeveel lol die mannetjes daar hadden, echt fantastisch. Ik hoop dat ik iets kan bijdragen aan het verbeteren van hun situatie. Ik ben altijd kieskeurig in mijn activiteiten in een olympisch jaar, maar Spieren voor Spieren kan altijd bellen.”

Wat doet zo’n dag met je? 
“Het raakt me en zet mij met beide benen op de grond. Ik vind het bijzonder dat ik kan helpen. Soms door er alleen maar te zijn. Ik merk dat mijn ouders mijn inzet voor Spieren voor Spieren anders waarderen dan wat ik doe in de sport.” 

Leg eens uit? 
“Nou, ze vinden het mooi natuurlijk wat ik doe. Zijn blij voor me. En hebben respect voor mijn prestaties. Maar als het om zulke maatschappelijke activiteiten gaat, dan merk ik dat ze trots zijn. Trots op mij als mens. En dat is misschien nog wel mooier.” 

Tot slot: Hoe ver weg zijn de Spelen van volgend jaar op dit moment?
“Die zijn ver weg, maar toch ben ik er elke dag al voor bezig. Als alles doorgaat natuurlijk. Maar daar ga ik nu maar vanuit. Mijn doel voor Tokio is niet veranderd. Ik wil nog steeds op een dominante manier olympisch kampioen worden. Kijk, ik zou misschien ook wel mee kunnen doen om een medaille als ik nu een paar maanden rust neem en daarna weer begin met de voorbereiding."

"Maar wil ik een nobody zijn of een somebody? Een gedachte van: ik wil een zo hoog mogelijk rendement halen met zo min mogelijk training, dat gaat er bij mij niet in. Ik wil voor het allerbeste gaan. The sky is the limit. Dat einddoel hoef ik niet dagelijks voor mezelf te herhalen. Dat heb ik wel voor ogen. Maar onderweg heb ik nog wel wat vragen. Ik wil graag nog naar Tokio voorafgaand aan de Spelen, om de omstandigheden mee te maken. De wind te meten. Kan dat? En wanneer? Dat is allemaal nog onzeker.”