Baanwielrenner Jan-Willem van Schip: ‘Ik voel me niet thuis in de wielerwereld’

Bijna traumatisch noemt baanwielrenner Jan-Willem van Schip de Olympische Spelen. Tegenvallende prestatie, een diskwalificatie en de druk van buitenaf. Echt thuis voelt hij zich ook niet in de wielerwereld. Maar, de aantrekkingskracht is net zo groot. 

Voor het eerst spreekt hij openlijk over de diskwalificatie op de Olympische Spelen in Parijs tijdens de koppelkoers waaraan hij met zijn wielerpartner Yoeri Havik meedeed. De jury oordeelde dat Jan-Willem zijn Britse tegenstander, Oliver Wood, op een strafbare manier van de baan had gedrukt. Hij verscheen na de wedstrijd ook niet in de mixed zone, de plek waar sporters na hun wedstrijd journalisten te woord staan, om het toe te lichten. Hoe hij er zelf op terugkijkt?

Diep

“Ik zat echt diep in de tunnel tijdens die wedstrijd. Ik kon niet meer. Ik heb zo diep gezeten. Een deel kwam dat door de hitte die ik niet goed kwijt kon. Pas achteraf hoorde ik iemand zeggen dat ik die Brit van zijn fiets had gereden. Ik zei: Wat dan?! Ik had echt geen idee, geen idee! Toen ik het terugkeek, zag ik het. Ja, ik stuurde iets omhoog, hij iets naar beneden. Pech.’

Genaaid

Jan-Willem is er duidelijk over. Hij vindt niet dat hij gediskwalificeerd had moeten worden. “Helemaal als je het vergelijkt met wat bijvoorbeeld de Britse concurrent van Jeffrey Hoogland deed. Die werd niet gediskwalificeerd. Ik voel me genaaid, honderd procent.”

Hoezo genaaid? “Het is natuurlijk lastig te bewijzen, maar ik ben al vaker gediskwalificeerd. Als ik met een ander stuur rijd word ik gediskwalificeerd. Zo ervaar ik dat echt.”

Jan-Willem rijdt vanwege de aerodynamica op een fiets met een opvallend smal stuur. Hij zweert er al jaren bij en staat bekend als de fietsende uitvinder. Hij denkt graag hoe hij ook buiten de gebaande paden de beste situatie kan bereiken, vertelt hij, en dat het hem ook altijd veel negatieve reacties oplevert. Ook van renners. “Ik confronteer ze misschien met iets dat ze zelf beter kunnen doen en dat is niet makkelijk om toe te geven. Vroeger vond ik dat ze moest vertellen hoe het beter kan, nu ben ik daar rustiger in.”

Diskwalificatie

De Olympische Spelen in Parijs waren ‘wazig’, zegt Jan-Willem, tweevoudig wereldkampioen. Het was zijn derde keer op de Spelen. “Je doet iets bijzonders, er zijn maar weinig mensen die het halen. Maar daar stond ik dan in het TeamNL huis, terwijl Harrie Lavreysen werd gehuldigd. Iedereen werd helemaal lijp. En niemand gaf een fuck om mij. Dat is heel wazig. Dat contrast is heel groot. De Spelen zijn een gigantisch evenement, maar de ervaring is voor ieder individu anders.”

Wat vond je van de reactie van mensen op jou tijdens de Spelen?

“Ik heb bewust mijn telefoon uitgezet. De hele Spelen. Ik heb niets meegekregen van wat er werd gezegd over mijn diskwalificatie. Als je daar constant mee wordt geconfronteerd, dan word je daar niet blij van. Ga je niet tegen kunnen. Ik ben blij dat ik mezelf daarvoor heb beschermd. Het was nodig dat ik er eerst achter kwam wat ik eigenlijk zelf van die situatie vond.”

En wat vind je er nu zelf van?

“Het is balen. Niet zozeer die fout, maar wel dat we als zevende eindigden. Ik vergelijk het met blokjes die kinderen in zo’n doos doen met vierkantjes, driehoekjes, rondjes. Tijdens de Spelen krijg je zoveel blokjes, die kan je niet allemaal meer in die doos krijgen, je kan het niet meer processen. Ze eindigen in je rugzak. Ik heb na de Spelen opnieuw de balans moeten opmaken: Wat is er gebeurd? Wat is er misgegaan? Dat was niet leuk, maar het heeft me ook veel opgeleverd. Ik heb geleerd dat ik heel goed ben in standje 4, alles geven of standje 0, vakantie vieren. Nu moet ik leren om ook die tussenstanden te gebruiken. Het is cool dat ik in Parijs heb geleerd wat er beter kan.”

Afvalrace

Op je Instagram-profiel staat: ‘Als je wint heb je vrienden, echte vrienden. Rijen dik’. Is dat cynisch bedoeld?

"Ja, maar het is ook waar. Helemaal op Instagram. Echtheid wordt daar niet gewaardeerd. Mensen willen niet weten hoe het met je is en hoe hard je hebt afgezien. In Parijs heb ik dat in positieve zin ervaren. Daar waren mensen die om me geven en me steunden. Als sporter zoek je ergens ook erkenning en connectie, en soms gebruik je daar de sport voor. Zo van: als ik win ben ik goed genoeg. Ik heb een succesvolle carrière, ben twee keer wereldkampioen, heb een berg medailles. Ik weet ook hoe het is om veel te winnen, maar ik moeten blijven herinneren dat ik me niet laat afleiden door de aandacht en roem. Want dat is toch lekker. Het is dus honderd procent waardevol dat ik in Parijs weer heb ervaren wie mijn echte vrienden zijn."

En nu, hoe ga je nu weer verder? Je gaat het WK rijden, maar niet de koppelkoers, maar de afvalrace. Was dat je eigen keuze?

"Nee, ik had graag de koppelkoers gereden. Maar ik heb er geen invloed op. Het is zo. Klaar. Heel irritant, maar ik heb met de afvalrace wel een doel om weer alles uit de trainingen te halen. Of de keuze van de coach het effect is van wat er in Parijs is gebeurd? Weet ik niet."

Voel je je thuis in de wielerwereld?

"Nee. Maar ik doe het graag. Het racen over een wielerbaan daar krijg ik hartensprongetjes van. Dat vind ik gewoon lachen. Daarvoor doe ik het. Ik wil fit zijn en winnen. De ambacht en de puzzel om sneller te zijn dan de ander: hoe zit je op je fiets, welk gewicht heb je, wat doen die andere gasten, wat is de temperatuur. Als je wint heb je de puzzel beter opgelost. Daarvoor doe ik het.”