Tasa Jiya: “Dromen en moederschap kunnen heel goed naast elkaar bestaan”

De Amsterdamse atlete Tasa Jiya startte in 2023 op haar eerste wereldkampioenschap in Boedapest. Met haar 25 jaar lijkt de sprintster een laatbloeier, maar de timing is het gevolg van het bijzondere pad dat ze op weg naar de top heeft afgelegd.

Voor de atletiekvolgers was het talent van Tasa Jiya al langer duidelijk. Ze won in 2013 goud op de 200 meter bij het Europees Jeugd Olympisch Festival in Utrecht en zilver op de 100 meter. Drie jaar later maakte ze op 18-jarige leeftijd deel uit van de Nederlandse olympische ploeg in Rio. Maar als reserve van de 4x100 meter estafette kwam ze niet in actie. Daarna werd het stil rond Tasa.

“Dat ik mee mocht naar Rio was inderdaad in 2016 een voorlopig hoogtepunt,” vertelt ze. “In ieder geval leek dat vanaf de buitenkant zo. Maar ik zag dat anders. Na mijn middelbare school had ik een tussenjaar genomen om me helemaal op de sport te concentreren. En dat was eigenlijk heel erg heftig voor mij als jong meisje. Ik vond het heel erg leuk, ik haalde er ook veel uit, wetende dat ik naar de Spelen kon, maar tegelijkertijd had ik ook het gevoel dat ik niet in mijn eigen levensloop kon bepalen.”

“Ik kwam natuurlijk in de mal van de topsport terecht en had gewoon niet echt controle over mijn eigen leven. Ik had alles op stop gezet voor de sport. Vervolgens had ik een teleurstellend WJK en uiteindelijk mocht ik op de Spelen ook niet lopen. Toen realiseerde ik dat ik alles kon opgeven voor de sport, maar dat dat niet automatisch zou betekenen dat ik ook daadwerkelijk de resultaten zou halen die ik wilde.”

“Nu terugkijkend denk ik: ‘Jôh, je was 18 jaar. Natuurlijk ga je niet meteen lopen op je eerste Spelen’. Maar ik had een perfectionisme in me dat heel erg verlammend werkte. Ik was heel erg veeleisend. Ik haalde niet het niveau of de resultaten die ik graag wilde en ik miste de vrijheid om zelf keuzes te maken.”

Rechten
“Ik besloot te stoppen met topsport en ging Rechten studeren in Amsterdam. Toen had ik in één keer een studentenleven. Ik kon doen en laten wat Ik wilde en zelf keuzes maken. Maar na een paar maanden was daar de nieuwigheid ook wel weer van af. En zo rond 2017, 2018 voelde ik dat ik de atletiek echt gemist had. Ik wist wat er nog meer te halen viel en ik wilde terug die topsport in.”

“Ik had wel wat fitheid-achterstand, maar in 2018 kwam ik al dichtbij de limiet voor de EK in Berlijn. Maar aan het eind van het seizoen bleek ik zwanger te zijn. Dat was toen natuurlijk een volgende uitdaging. Ik heb vrij snel besloten dat ik de zwangerschap wilde doorzetten. En eigenlijk ook met het idee: na de zwangerschap ga ik als moeder verder de topsport in.”

“Andere mensen zeiden: ‘Moet je je zwangerschap wel doorzetten, je bent nog jong, je hebt je studie niet afgemaakt, je carrière is waarschijnlijk daarna over’. Maar ik had zoiets van: ‘Nee hoor, we gaan het gewoon doen allemaal’.”

Dochter
“In december 2018 werd mijn dochter Amáru geboren. Het half jaar daarna heb ik mijn studie afgemaakt en begonnen met het herstel van mijn zwangerschap. Toen mijn studie klaar was ben ik weer fulltime gaan sporten. Het was best wel hectisch tussen ziekenhuis, de baan en de Unie, daar draaide mijn leven om. In 2021 ben ik echt weer volle bak gaan trainen en leven als een topsporter.”

“In het begin had ik best wel wat klachten. Achteraf bleek dat dat zwangerschap-gerelateerd was. Maar sinds ik vorig jaar november op Papendal ben gaan wonen, komen de resultaten weer.”

Milder
“Ik merk dat ik sinds ik moeder ben geworden, ik een stuk milder ben naar mijzelf. Enerzijds omdat ik vind dat ik het moederschap heel goed doe en daar ook trots op ben. En anderzijds omdat ik nu die jonge meid aan het opvoeden ben. Zoals ik tegen mezelf praat in mijn hoofd…, ik zou nooit zulke dingen tegen haar zeggen en ik zou nooit willen dat zij zo over zichzelf denkt of over zichzelf praat.”

“Waar die kritiek op mezelf vandaan komt weet ik niet. Vanuit huis zijn ambitie, schoolprestaties en sportprestaties altijd belangrijk geweest. Mijn ouders hebben zowel mij als mijn zusje altijd gestimuleerd om het beste uit onszelf te halen. Ik heb dat voor mezelf vertaald naar kritisch op mezelf zijn, wat ook veel andere atleten hebben. Voor mijn dochter hoop ik ook heel erg dat zij het beste uit zichzelf kan halen, maar niet door die door die gemene stemmen in haar hoofd. Doordat ik haar leer op een andere manier met ambitie om te gaan, werkt dat door in hoe ik tegen mezelf praat.”

“In de tijd dat ik moeder ben, heb ik een enorme groei doorgemaakt als persoon. Ik durf wel te zeggen dat ik zonder haar waarschijnlijk een stuk eerder zou stoppen met atletiek.”

Eigen droom
“Of topsport en het moederschap te combineren zijn? Je moet heel goed weten wanneer je je eigen behoefte voorop mag stellen en wanneer je de behoefte van je kind voorop moet stellen. Ik hoop daarin ook dat andere vrouwen naar mij kijken en denken: ‘Oh, ik kan heel goed voor mezelf kiezen, zonder dat mijn kind daar onder lijdt’.”

“Want ja, natuurlijk, er zijn keuzes die ik maak. Zoals drie weken op trainingsstage gaan, of je bent deze periode ieder weekend in het buitenland. Bij een gewone baan zou daar maatschappelijk heel veel kritiek op zijn. Maar iedereen die Amáru ziet, die ziet hoe gelukkig en blij zij is. En ik hoop dat het maatschappelijk wat normaler wordt om ook als moeder een eigen droom te hebben.”

“Nu heb ik heel veel geluk dat ik een partner heb die heel veel thuis doet. En een moeder die in de buurt woont. Dus Amáru wordt gewoon opgevangen in haar eigen omgeving, bij familie. Maar zelfs als ik dat niet zou hebben, zou ik een constructie bedenken om dat te laten werken. Omdat ik denk dat dromen en moederschap heel goed naast elkaar kunnen bestaan.”

Zelfvertrouwen
“Maar het is niet makkelijk hoor. Zeker nu ik op Papendal train is het veel geregel. Ik zit geregeld halve zondagen aan de telefoon om de opvang rond te krijgen. Ik kan ook niet ’s middags even gaan slapen of zo. Ik moet me zeker aanpassen maar ik ervaar dat niet als een belemmering.”

“Ik was destijds gestopt omdat ik vond dat ik niet meer de controle over mijn eigen leven had. Nu heb ik die regie veel meer. En ik denk ook dat het niet zozeer de omstandigheden toentertijd waren die mij dat gevoel gaven, maar ook dat ik jong was. Dan weet je sowieso nog niet zo goed wie je bent en wat je zelf graag wilt. Ik heb nu het gevoel dat ik vol zelfvertrouwen mijn weg kan kiezen. En dat daardoor mensen accepteren dat ik dingen anders doe dan volgens de gebaande wegen. Dat heb ik ook in het moederschap. Daar zijn ook heel veel ideeën van buitenaf over hoe je het hoort te doen. Maar ik heb heel veel zelfvertrouwen in hoe ik het doe. En dat helpt.”