"De mentaliteit van mijn teamgenoten: ‘Fuck it, we gaan ervoor’ gaf me kracht"

"Rolstoelrugby heeft mijn leven gered.” Wie het verhaal van Jop van der Laan (27) kent, begrijpt waarom hij deze woorden zorgvuldig heeft gekozen. “Na alles wat ik had meegemaakt, vond ik eindelijk een doel.”

Hij geeft zijn leven nu een acht, vertelt hij. Het wordt een tien als hij goud om zijn nek heeft hangen op de Paralympische Spelen. Los Angeles, of die daarna in 2032 in Brisbane. “Al ben ik tachtig, ik moet en zal die medaille winnen. Dan kan ik trots zijn op mezelf.”

Tweeling

Alles staat in het teken van de sport. Jop, die met zijn vriendin in Groningen woont, reist voor de teamtrainingen naar Amsterdam. Vijfentwintig uur trainen per week haalt hij makkelijk, zonder de reistijd mee te rekenen. Zijn beste vriend zit in zijn team, zijn vriendin kent hij via een sportclinic. En met zijn tweelingbroer Bas kijkt hij sport — non-stop tijdens de Olympische Spelen.

Rondjes rijden

Achteraf kwam rugby geen seconde te vroeg in zijn leven. Op zijn zestiende. “Ik dacht eerst nog dat het niets voor mij zou zijn. Mijn rechterarm kan ik niet goed gebruiken. Ik had nog nooit in een rolstoel gezeten. Ik kende de sport niet eens.”

Jop voetbalde van jongs af aan, maar toen zijn spierkracht in zijn benen minder werd, moest hij op zoek naar een andere sport. Via de Paralympische Talentdag kwam hij uit bij handbiken, maar schakelen en remmen bleken lastig met zijn beperkte rechterarm. De man die zijn handbike kwam aanpassen zag dat meteen. ‘Vergeet handbiken,’ zei hij. ‘Jij moet rolstoelrugby gaan doen.’ Een gouden tip, bleek later.

Selectie 

Toegegeven, de eerste trainingen waren geen succes. “Ik dacht vooraf dat ik alleen rondjes kon draaien, omdat ik vooral met mijn linkerarm en -hand de hoepels van mijn rolstoel kan aanzetten. Nou, die angst werd realiteit.”

Op aandringen van zijn moeder hield hij toch vol. En elke week werd hij iets beter. Na een half jaar werd hij al geselecteerd voor het Nederlands team. “Ik leerde door een aanpassing aan een handschoen en een wiel toch mijn rechterarm te gebruiken.”

Te veel

Jop heeft cerebrale parese — een bewegings- en houdingsstoornis — en gehoorschade als gevolg van het CMV-virus dat zijn moeder opliep tijdens de zwangerschap. Het virus is normaal gesproken onschuldig, maar kan gevaarlijk zijn voor een ongeboren kind. Ook Jops tweelingbroer liep er ernstige schade door op.

Zijn jeugd was niet makkelijk, vertelt Jop. Zijn handicap maakte hem een makkelijk doelwit voor pesters op school. Daarbovenop volgde een opeenstapeling van traumatische gebeurtenissen: de scheiding van zijn ouders, het plotseling overlijden van de persoon die Jop en zijn broer bijstond in de zorg, een beste vriend die overleed door een spierziekte en de zorgen om zijn broer, die regelmatig naar het ziekenhuis moest.

Het was te veel. Tijdens zijn puberteit belandde Jop in een ernstige depressie. “Ik wist geen raad meer met mezelf. Rolstoelrugby heeft me geholpen om mijn emoties te uiten. Het bleek een belangrijke uitlaatklep. Het heeft echt mijn leven gered.”

Deur slopen

Dat betekent overigens niet dat vanaf het moment dat Jop in zijn rolstoelrugbystoel zat, de zon weer ging schijnen. “In het begin kon ik nog heel moeilijk met negativiteit omgaan. Als ik een bal niet goed gooide, kon er bij wijze van spreken een bom afgaan. Dan kon ik een deur slopen. Ik heb ook toen een paar jaar tijd nodig gehad om te dealen met alle tegenslagen en door gesprekken met een psycholoog dingen in het verleden te verwerken en af te sluiten. Maar rugby heeft me daar wel bij geholpen.” 

'Fuck it, we gaan er voor!'

Jop kreeg weer een doel voor ogen. “Ik wilde beter worden, de beste. Ik vond iets waar ik goed in was, waar ik talent voor had.” Zijn teamgenoten waren daarbij een grote steun, vertelt hij. “In dit team hebben we allemaal een beperking. Niemand maakt daar een punt van. Dat deed me beseffen dat een leven met een beperking makkelijk kan zijn. Vroeger zat die handicap me in de weg. Ik wilde een valide persoon zijn, ik wilde met voetbal de top bereiken. Maar door mijn team leerde ik dat je ook mét een beperking de top kunt bereiken."

"Ik zag jongens die door een ongeluk een dwarslaesie hadden opgelopen, alles uit de sport halen. Ze hadden een instelling van: ‘Fuck it, we gaan ervoor!’ Ze beukten anderen omver op het veld, niet bang om zelf te vallen. Daar heb ik van geleerd. Zij gaven elke dag alles. Dat motiveerde mij ook. Ze zijn eigenlijk als een tweede familie voor me.”

Wereldranglijst

Bijna elf jaar zit Jop nu in het Nederlands team. Hij is al jaren een van de basisspelers. Hij zag hoe het team op de wereldranglijst opklom van de laatste positie naar nu naar de huidige twaalfde plek. De sport professionaliseerde, zowel in Nederland als internationaal. Steeds meer landen hebben inmiddels een nationaal team.

Hij reisde de halve wereld over voor wedstrijden. Vorig jaar Nieuw-Zeeland, dit jaar staat Australië op de planning. Maar misschien nog wel belangrijker: het EK in Den Haag komende maand. Sinds een lange periode vindt zo’n belangrijk toernooi weer in Nederland plaats.
“Het is spannend. Mijn familie en vrienden komen kijken. Heel bijzonder dat ze erbij zijn.”