Zevenvoudig paralympisch kampioen Jetze Plat: 'Ik ben een goede verliezer'

Nóg een keer wereldkampioen worden, nóg een keer paralympisch goud. Voor de ongeëvenaarde paralympiër Jetze Plat zit de uitdaging daar allang niet meer in. Hij zoekt het nu in dingen waarin hij nog niet de beste is. "Ik ben een soort rupsje-nooit-genoeg."

Wat in Tokio nog bijna onmogelijk leek – drie gouden medailles winnen in twee sportdisciplines, handbiken en triatlon – werd op de Spelen in Parijs nauwelijks verrassend gevonden. Althans, zo ervaarde Jetze dat zelf. “Ik denk dat niemand echt begrijpt wat het betekent om zo’n prestatie te evenaren. Maar als ik niet had gewonnen in Parijs, hadden mensen gedacht dat er iets mis met me was. Het voelde alsof ik alleen maar kon verliezen.”

Loodzwaar

Verliezen deed hij niet. Hij won goud op de tijdrit, de wegrit én goud in de triatlon. Bovendien deed hij voor het eerst mee aan een andere sport: de marathon. Drie sporten en vier medaille-evenementen, een loodzware combinatie, maar dat is wat Jetze drijft. "Ik krijg nu eenmaal minder energie van het winnen van dezelfde medailles. Ik was op zoek naar nieuwe uitdagingen, naar nieuwe concurrenten. Dat vond ik in de marathon. Daarvoor moest ik elke dag opnieuw alles geven om zo goed mogelijk te worden. Dat hielp me vervolgens ook in het handbiken en de triatlon. Zonder die nieuwe uitdaging was het lastig geweest om gemotiveerd te blijven."

Dat hij geen favoriet is in de marathon, doet er niets aan af. “Het was precies wat ik zocht. Niet per se het verliezen, maar juist het nog niet kunnen winnen. Ik vind het mooi om unieke dingen te doen.” In Parijs eindigde Jetze als negende op de marathon. “Ik denk dat ik een goede verliezer ben, zolang ik alles heb gegeven wat erin zat. En het fijne aan de marathon was dat niemand iets van me verwachtte, ikzelf misschien ook niet. Daardoor kon ik me volledig richten op mijn eigen prestatie.”

Misschien is het ook zijn ervaring die zijn houding tegenover winnen en verliezen beïnvloedt. Jetze kent inmiddels het klappen van de zweep. “Ik maak me gewoon niet meer zo snel druk. In Parijs liepen sommige dingen niet zoals gepland, zoals de buschauffeur die de weg niet wist naar de wedstrijdlocatie, waardoor we veel later aankwamen. Bij eerdere Spelen zou ik dat echt vervelend hebben gevonden. Nu niet meer. Daarom heb ik deze keer meer genoten dan op vorige Spelen denk ik.”

Betere balans

En met genieten bedoelt hij nog steeds keihard werken. “Ik geniet ervan als ik op de belangrijke momenten kan presteren. Maar ook van het moment dat ik na een lange wedstrijddag op bed plof en mijn ogen dichtdoe. Dat is misschien moeilijk uit te leggen, maar dit is het leven dat je kiest als topsporter.”

Toch ziet Jetze sinds de Spelen in Tokio zijn leven soms in een ander daglicht dan alleen de sport. “Ik doe nu ook dingen daarbuiten. De afgelopen drie jaar heb ik daar een betere balans in gevonden. Ik heb gemerkt dat dat niet ten koste hoeft te gaan van mijn prestaties.”

De waarde van een medaille 

Dat besef helpt hem bij een aankomende, levensveranderende gebeurtenis: Jetze wordt vader. Zijn vriendin is uitgerekend op 1 januari. “Heel bijzonder. Het is iets waar ik al lang van droomde, maar wat door mijn leven als topsporter eerder moeilijk leek. Ik wil er echt zijn voor mijn kind en niet de egocentrische sporter blijven.”

“De waarde van een medaille is hierdoor ook veranderd. Mijn leven gaat na een WK of Paralympische Spelen gewoon door, met goede en minder goede dagen. Een medaille maakt mijn leven uiteindelijk niet mooier of slechter. Dat besef is sinds ik weet dat ik vader word, nog sterker. Tegelijkertijd is het ook eng. Een marathon is precies 42 kilometer en een beetje, maar het vaderschap kun je niet plannen. Toch heb ik er alle vertrouwen in dat mijn vriendin en ik dit samen kunnen. Ik ben er klaar voor.”