Beachvolleybalvrouwen Schoon en Stam: "We moesten leren om elkaars verschillen als pluspunt te zien."

De kleinste details, de meest onbenullige dingen: alles spreken ze naar elkaar uit. Niet omdat beachvolleybalvrouwen Katja Stam en Raïsa Schoon dat zo leuk vinden of omdat het hen makkelijk afgaat. Integendeel. Maar het is de enige manier. “Alles moet uitgesproken worden om de beste prestatie te kunnen leveren.”

Diepe dalen hebben ze doorgemaakt in hun samenwerking, vooral in het begin, nu meer dan vier jaar geleden. Ze waren lang elkaars concurrenten in de eredivisie totdat ze beiden op zoek waren naar een nieuwe beachvolleybalpartner. Ze besloten te onderzoeken of ze samen een match waren. Raïsa: “Dat was in het begin heel erg wennen. We zijn twee heel verschillende persoonlijkheden. Katja is heel energiek en brengt dat ook erg mee op het veld. Ik ben veel rustiger en denk graag na over tactieken.”

Katja vult aan: “Het resulteerde erin dat we ons aanpasten aan de ander. Ik werd nog drukker om Raïsa erbij te betrekken en Raïsa werd nog rustiger om mijn energie te compenseren. Aan het einde waren we dan nog verder uit elkaar gegroeid dan waar we begonnen. We hebben vaak op het punt gestaan: hoe gaan we hier verder mee? We hebben echt moeten leren om elkaars verschillen als een pluspunt te zien.”

De oplossing: praten. Eindeloos praten. “Ik ga liever volleyballen,” verzucht Katja, “maar het is nodig om het beste in onszelf en de ander naar boven te halen.”

Ze namen een psycholoog in de arm en leerden om alles bespreekbaar te maken. “We zijn zo’n klein team. We zijn 24/7 bij elkaar, in het buitenland bij zoveel toernooien. We zien elkaar meer dan onze eigen partners. Je kan niets zomaar links laten liggen. Bij elke laatste training van de week vragen we elkaar: vertel wat je normaal gesproken mee zou nemen in de auto terug naar huis. Positieve en negatieve dingen. We spreken uit wat we van elkaar, de coach, de omgeving vinden. Afgelopen training zeiden we bijvoorbeeld dat we trots zijn op de weg die we nu bewandelen. Het traject waar we nu in zitten. Het is ook goed om daar stil bij te staan,” vertelt Raïsa.

Katja: “Soms zijn dat ook lastigere dingen. Ik moest bijvoorbeeld aangeven dat ik last van mijn knieën had. Ik kon gewoon trainen, dus zo’n groot probleem was het niet. Maar het zat me wel in de weg; ik reageerde soms toch iets trager dan ik gewend ben."

"Als ik dat niet had uitgesproken, dan had Raïsa misschien gemerkt dat ik wat chagrijniger was. Dan zou zij dingen voor mij gaan invullen, ik vervolgens voor haar en voor je het weet, was het toch een heel groot ding geworden. Nu zei ze: ‘Oh, dat dacht ik al. Misschien moet je even wat minder springen.’ Klaar.”

Raïsa: “We zijn allebei conflictvermijdend, dus onze natuurlijke neiging is om dingen te laten gaan. De psycholoog heeft ons doen inzien dat juist omdat we allebei redelijk nuchter zijn en makkelijk denken: ‘komt wel goed,’ we onze tijd vergooiden. Want als je iets niet uitspreekt, kan je er stiekem toch een halve training mee bezig zijn. Bij uitspreken is het weg. Het lucht meteen op.”

Dat hun dieptepunten langzaam veranderden in hoogtepunten blijkt wel uit de resultaten. Al maanden voor de start van de Spelen in Parijs laveren ze tussen de topteams op de wereldranglijst. De ogen zijn op hen gericht. “We worden door onze tegenstanders plat geanalyseerd. Iedereen weet alles van ons,” zegt Katja. Niet zo gek als je bedenkt dat ze hun olympische traject aftrapten met goud op het Elite 16-toernooi van Doha en ook een periode eerste op die wereldranglijst stonden.

Die aandacht heeft ook een keerzijde. Waar ze tijdens de Spelen in Tokio nog als een verrassing golden - ze plaatsten zich toen op het nippertje en geheel onverwachts - staan ze nu scherp op de radar. Van zowel hun tegenstanders als de media.

Raïsa: “Omdat we vorig jaar in het begin van het olympisch seizoen veel wedstrijden wonnen, begon iedereen van alles van ons te verwachten. Maar elke maand heeft de top 10 een nieuw podium. Zo dicht ligt het niveau bij elkaar. Dus we werden ook wel eens vijfde of negende. Je moet blijven vechten voor die paar procent verbetering, dat is ook heel leuk. En zelf waren we blij met onze ontwikkeling, maar als we dan het vliegtuig uitkwamen in Nederland, lazen we in de kranten dat we in een dip zaten. Daar hebben we wel last van gehad. Het legde toch druk op ons.”

Omdat ze nu weten dat die druk hun verschillen op de proef stelt – Raïsa zakt in energie, bij Katja vliegt die omhoog – kunnen ze elkaar daar ook mee helpen, zegt Katja: “Ik haal Raïsa er weer bij en zij kan mijn hand dan pakken en rustig zeggen: ‘het komt wel goed’. Dat ik heb geleerd om me kwetsbaar en open op te stellen, helpt me ook in mijn ontwikkeling als mens,” vervolgt ze. “Ik heb daar ook buiten de sport baat bij. Het is goed om te weten hoe je elkaar op respectvolle manier kunt aanspreken. Goed om te kunnen incasseren,” zegt Katja.

Inmiddels zijn de beachvolleybalsters ook in staat om elkaars verschillen in te zetten op het veld. “We groeien naar elkaar toe. Raïsa kan mij soms vragen om meer pit in de wedstrijd te gooien en ik kan haar weer vragen om rustig over een bepaalde tactiek na te denken. Als we dat bij elkaar merken, zijn we op ons sterkst.”