Het leven lacht samboka Sacha nu wel toe

Samboka Sacha Gorissen leefde deze week haar droom op de European Games. Ze kreeg een unieke portie aandacht in Wit-Rusland, waar sambo een echte volkssport is. Het doet Sacha nog maar eens beseffen dat je nooit op moet geven en moet blijven strijden, hoe hard de realiteit ook kan zijn.

Een beetje dromerig kijkt Sacha om zich heen in het atletendorp in Minsk. Alsof ze alle herinneringen van de afgelopen dagen nog een keer extra goed wil opslaan. Het is maandag. Haar laatste dag in de Wit-Russische hoofdstad. Een dag eerder werd ze zevende onder de 80 kilo in het sambo, een mix van judo, jiujitsu en worstelen. Ondertussen komen Spaanse sporters langs voor een praatje. Verderop stappen twee Zwitserse wielrenners op hun kapitale tijdritfietsen. 

“Ik moet mezelf soms even in mijn arm knijpen, om door te hebben dat het allemaal echt is”, zegt Sacha. “Een jaar geleden had ik nooit gedacht dat ik hier zou staan. Sterker nog: twee jaar geleden wist ik helemaal niet dat sambo bestond. Nu moet ik anderen uitleggen wat de sport inhoudt. En heb ik dit mee mogen maken. Een toernooi in een echt sambo-land, als onderdeel van onze nationale ploeg. Ik sliep op de kamer bij bokssters Jemyma Betrian en Nouchka Fontijn. Échte topsporters. Daar hoorde ik deze week ook bij. Onwennig, bijzonder en heel erg gaaf. En dat terwijl ik al 31 ben.” 

Limp Bizkit en Enrique Iglesias 
Sambo is in Nederland een vrij kleine sport, met tweehonderd leden. In Wit-Rusland zit dat iets anders. Daar is sambo een sport van het volk, wat overigens ook zo is in de andere voormalige Sovjet-landen. Het is zelfs onderdeel van de militaire training in dit deel van Europa. Dat sambo in de haarvaten van de cultuur zit, was zondag tijdens de sambo-wedstrijden duidelijk te merken. In het Sports Palace, dat werd gebruikt voor het EK judo en concerten van Limp Bizkit en Enrique Iglesias, waren alle 3300 stoeltjes bezet. Bloedfanatieke supporters zaten zelfs op de trappen om een glimp op te vangen van hun helden. 

En een van die helden was dus ook Sacha, al duurde haar avontuur maar kort. In haar eerste wedstrijd, de kwartfinale, trapte ze in de val van haar Russische tegenstander. “Haar wapen is de armklem, daar was ze op uit. Ik viel aan en was gretig. Daardoor gaf ik haar de ruimte om te doen waar ze zo goed in is.” Twee uur later mocht ze aantreden voor een herkansing. Die ging ook verloren, op strafpunten. “Zonde, want ik vond dat we gelijkwaardig waren. Tijdens de wedstrijd raakte ik geblesseerd aan mijn bovenbeen. Ik heb ‘m op karakter uitgespeeld. De pijn mocht ik van mijzelf pas later voelen.” Uiteindelijk werd ze in een rolstoel afgevoerd. Een hachelijk avontuur. “Ik moest in dat ding van een trap af, dat was enger dan de wedstrijd.” 

Het chagrijn zal steeds meer plaatsmaken voor trots. Sportief was de weg die Sacha aflegde verre van normaal. Tot haar 23ste was ze judoka en bereikte de nationale top. Blessures en het gebrek aan een coach zorgden ervoor dat ze overstapte naar Brazilian jiujitsu (BJJ). Twee jaar geleden kwam ze in contact met sambo. Prompt werd Sacha Nederlands kampioen en behaalde zij topnoteringen op een EK (derde) en WK (vijfde).  

Zware tijd 
Keep fighting. Never give up. Het zijn de teksten die op Sacha’s polsen staan getatoeëerd. Teksten die niet alleen slaan op de weg die ze als sporter aflegde. “Ze gaan vooral over mijn leven buiten de sport. Op mijn voet heb ik ‘I’m still standing’ staan. Ik heb best een zware tijd doorgemaakt. Mijn ouders hebben allebei gezondheidsproblemen. Toen ik nog thuis woonde probeerde ik als oudste kind voor hen te zorgen. Dat lukte niet altijd even goed, omdat ik ook bezig was met mijn school en sport. Ik hield te veel ballen in de lucht. Ik knapte. Ging er bijna aan onderdoor. Ik heb zelfs overwogen om er helemaal een eind aan te maken.” 

“Ik was toen een jaar of 21 en nam veel te veel hooi op mijn vork. Ik werd geleefd en kon niet meer genieten. Toen ik op mezelf ging wonen, wat een heel moeilijke beslissing was, ging het al wat beter. Kon ik meer mijn eigen leven leiden. En weer blij worden van mijn kat, mooie bloemen, de kleine dingen in het leven. Sport is heel belangrijk voor mij geweest in het terugvinden van mijzelf. Brazilian jiujitsu was op dat moment echt een uitlaatklap voor mij. Ik kon mijn energie op een positieve manier kwijt en belandde in een nieuwe wereld. Met nieuwe, heel relaxte mensen. In die periode leerde ik ook mijn vriend kennen. Het leven werd weer leuk, al heb ik soms nog steeds weinig zelfvertrouwen. Ik ben altijd bang dat ik te weinig breng of geef en mij steeds aan iedereen moet bewijzen. Terwijl mijn omgeving dat helemaal niet vindt.” 

Haar tattoos zijn dus een blijvende herinnering aan de donkere dagen. “Vijf jaar geleden heb ik ze laten zetten. Als ik even in een dipje zit, kijk ik ernaar. De tatoeëerder wilde de teksten eerst andersom plaatsen. Ik zei nee: het is iets voor mijzelf. Ik wil het zelf kunnen lezen. Het is voor mij een afsluiting van een moeilijke tijd, waar ik toch uit ben gekomen. En ik uiteindelijk toch weer verder wilde.” 

Gevlucht voor een oorlog 
Haar bewogen verleden helpt haar in het heden. Als docente bij een ROC krijgt ze geregeld te maken met studenten die ook door een persoonlijke hel gaan. “Sommigen zijn uit huis geplaatst. Anderen zijn uitgehuwelijkt geweest of gevlucht voor een oorlog. Natuurlijk heb ik dat allemaal niet zelf meegemaakt. Maar ik kan mij – door mijn ervaringen – wel wat beter in hen verplaatsen. En vertellen dat als ze echt willen, ver kunnen komen. Dat ik hier nu zit, had ik ook nooit verwacht.” 

Terwijl haar roomies Jemyma en Nouchka nog vol in de race zijn voor medailles, moet Sacha woensdag op een andere manier weer aan de bak. Dan begint haar gewone leven weer, al is de school leeg. “Ik moet lessen voorbereiden voor komend jaar. Het had niet veel gescheeld of ik had mijn boeken meegenomen naar Minsk. Het was dat mijn vriend mij tegenhield. Naar andere wedstrijden deed ik dat wel. Stom hè? Dat ik daar op zo’n moment niet vol kan genieten. Ik blijf het dan moeilijk vinden om voor mijzelf te kiezen.” 

Gezinnetje stichten 
Hoe haar sambo-toekomst eruit ziet, is nog onduidelijk. “Het WK is eind dit jaar in Zuid-Korea. Waarschijnlijk kan ik dat niet combineren met werk, dan vallen te veel lessen uit. Ik moet eerst maar zorgen dat mijn contract wordt verlengd. Ik kan niet leven van de sambo. Ik ben geen Rus…” In 2020 is er weer een EK. Maar Sacha weet ook nog niet of ze daar aan meedoet. “Ik vind het eigenlijk ook wel leuk om weer BJJ te doen.  Ik mis het wel hoor, dat rollebollen over de grond. En ik wil graag een gezinnetje stichten. Dat is ook moeilijk te combineren met topsport én werk. Als mijn vriend kinderen kon baren, dan was er geen probleem.”  

Ze kijkt nog eens goed om zich heen in het atletendorp. Een diepe zucht. En een glimlach. “Echt heel tof dat ik hier ben geweest. Het leven zit vol verrassingen.”